Zam görünümlü sefalet oranı!

EKONOMİ SERVİSİ

Halkın sefaleti resmen tescillendi. TÜİK'in enflasyonu yurttaşın yoksulluğunu resmi olarak ortaya koydu. Milyonlar, her zam döneminde olduğu gibi yine sefalet ücretlerine mahkûm edildi. 2025'in ilk yarısını yoksullukla geçiren kamu emekçileri, emekliler; yılın ikinci yarısına da kayıpla başladı. Bir başka deyişle, 'Şimşek programı' bir kez daha kaşıkla verip kepçeyle aldı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), haziran ayına ilişkin enflasyon oranlarını açıkladı. Haziranda aylık enflasyon oranı yüzde 1,37, yıllık oran yüzde 35,05 oldu. 12 aylık ortalamaların oranı da yüzde 43,23 olarak gerçekleşti.

TÜİK'e göre bir önceki yılın aralık ayına göre 6 aylık enflasyon farkı yüzde 10,07 oldu. Milyonların zam oranı da bu farka göre belirlendi. Ücretleri 6 ayda binlerce lira eriyen milyonların zammı da bu orana göre belirlendi. Kamuda memur statüsünde çalışan emekçilerin, 7. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nden gelen yüzde 5’lik oran ile alacakları zam oranı yüzde 15,56'te kaldı. Memur statüsünden emekli olanların aylığı da aynı oranda zamlanacak. Bu oranlarla en düşük memur maaşı 50 bin 503, en düşük memur emeklisinin aylığı 22 bin 671 oldu.

SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin zammı da yüzde 16,67 oldu. Kök aylığı düşük olduğu için aylıkları sabitlenecek emeklilerin alacağı tutarı da AKP Grup Başkanı Abdullah Güler açıkladı. Güler, "14 bin 669 TL olan en düşük emekli aylığını yüzde 16,67 artışla 16 bin 881 TL'ye yükseltmiş bulunuyoruz" dedi. AKP'li Güler, milyonları sefalette eşitlediklerini adeta itiraf ederek, 4 milyon 11 bin kişinin en düşük aylık aldığını açıkladı. En düşük aylığı alan emekli sayısı, geçtiğimiz yıla göre yaklaşık 300 bin kişi arttı.

Türk-İş'e göre açlık sınırı haziranda 26 bin 115 lira olurken yoksulluk sınırı 85 bin TL olarak hesaplanmıştı. Asgari ücrete ise ara zam dahi yapmayan AKP iktidarı, milyonları bir kez daha açlığa terk etti.

Ücretler, faturalara karşı da yenildi. Elektrik harcamaları yıllık yüzde 86, şebeke suyu yüzde 60, doğalgaz yüzde 42 ve kira da yüzde 82 artarken 6 aylık oranlar da yüksek seyretti. Buna göre emeğiyle geçinenlerin ücretleri, ne gıdayı ne de faturaları ne de barınmayı karşılayabilecek oranda zamlanmış oldu.

Yurttaşı sefalete mecbur bırakan iktidarın, ekonomi programının yürütücüsü Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, alım gücü eriyen yurttaşa "Müsterih olun" dedi. Enflasyonu yorumlayan Şimşek, gıda, ulaştırma, eğitim ve dayanıklı tüketim ürünlerinde enflasyonda belirgin yavaşlamanın başladığını iddia etse de Şimşek'in 'yavaşlama' diye tanımladığı enflasyon oranları hâlâ çok yüksek. Bakan'ın sıraladıkları arasında zam şampiyonları da yer aldı. Haziranda fiyatı en çok artış gösteren ürünler arasında, yüzde 6,77 ile okul öncesi eğitim ve ilköğretim yer aldı.

Üniversite eğitimine harcanan tutar yıllık yüzde 108 artarken eğitim grubunda artış yüzde 73,3 oldu. Bu ay gıda fiyatları yıllık yüzde 30,2 artış kaydetti. Ulaşımda yıllık enflasyon yüzde 27,72 oldu.

İktidar, geçen yılın ardından bu sene de asgari ücrete yıl ortasında ara zam yapılmasının önünü kapasa da emekçi ücretlerine yansıtılmayan resmi enflasyon oranları, her tüketim kaleminde fiyatların güncellenmesine sebep oldu. Konuttan doğalgaza, akaryakıttan tütün ve içkilere pek çok temel tüketim maddesi temmuz itibariyle zamlanırken halihazırda açlık sınırın dahi altında olan asgari ücret, bu yıl ortasında da güncellenmeyecek. Alım gücü günden güne eriyip refah payı zamlarla baskılanırken her kaleme gelen zamların çalışan ücretlerine yansımaması ise milyonlarca yurttaşın tepkisini çekti.

Temmuz ayında yapılacak konut ve işyeri kira zamlarında tavan belli oldu. 12 aylık ortalamalara göre kira zam oranı yüzde 43,23 oldu. Enflasyonla beraber bedelli askerlik ücreti de zamlandı. Bedelli askerlik için ödenmesi gereken tutar 243 bin 35 liradan 280 bin 875 TL'ye çıktı. Nihai rakamın Milli Savunma Bakanlığı tarafından ilerleyen günlerde açıklanması bekleniyor. Temmuzda zamlanan diğer bir kalem de Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) oldu. ÖTV oranı, 6 aylık yurtiçi üretici fiyat endeksine (ÜFE) göre arttı. Gelir İdaresi Başkanlığı'nın açıklamasına göre akaryakıt, tütün mamulleri ve içkilerin ÖTV tutarları, yüzde 15,71 olarak hesaplanan 6 aylık ÜFE oranında artırıldı. Zamla beraber benzinde yaklaşık 2,26 TL, motorinde de 2,12 TL'lik bir fiyat artışı bekleniyor. Öte yandan en düşük sigara fiyatının da 8 ila 10 lira arasında zamlanması bekleniyor. Sigaradaki paket başına uygulanan Maktu Vergi tutarı 10,50 TL’den 12,1495 TL’ye, Asgari Maktu Vergi tutarı 36,63 TL’den 42,378 TL’ye çıkarıldı. Enflasyondaki artış, engelli aylığı, 65 yaş aylığı, evde bakım yardımı ve kıdem tazminatı tavanının da artmasına neden oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından önümüzdeki günlerde açıklanacak yeni kıdem tazminatı tavanının 53 bin 924 TL olması bekleniyor.

En düşük aylıkları 17 bin liraya dahi yükseltilmeyen emekliler yurdun dört bir yanını eylem alanına çevirdi. Yurdun 31 ayrı noktasında sokaklara çıkan emekliler, “Bizi yine sefalete mahkum ederseniz, ilk seçimlerde bir daha iktidar yüzü göremeyeceksiniz. Bir avuç yandaşa hizmet eden iktidar çare olamaz” dedi.

Yapılan ortak açıklamada şu ifadeler yer aldı: “İktidar TÜİK marifetiyle her ay enflasyonu düşük açıklıyor. TÜİK’in enflasyon cambazlığı iktidardan bağımsız değildir. Biz bu filmi görmüştük. Sonuç olarak; emekli aylıkları hiç olmadığı kadar düşmüş, emekliler perişan edilmiştir.”

BirGün'e konuşan emeklilerden Hüseyin Yıldız, zamma tepki göstererek şöyle konuştu: “TÜİK yıllardır rakamları manipüle ediyor. Hani derler ya, ‘Sahibinin sesi’ diye, işte tam o hesap. Birileri emrediyor, TÜİK de öyle açıklıyor. Zaten yıllardır madde sepetini de açıklamıyor. Tabii kaynak yok değil, kaynak var ama emekliye, emekçiye yok. AKP bir zenginler sınıfı yaratıyor ve buraya sermaye transfer ediyor. Bir oligarşi var. Kaynak tercih ettikleri sınıfa aktarılıyor. Sermayeye ‘Bırakın yapsınlar’ diyen zihniyet, emeklilere gelince ‘Bırakın ölsünler’ diyor. Eşimiz, dostumuz, çocuğumuzun yardımlarıyla, çevremizin eskilerini giyerek yaşıyoruz. Her gün soframızdaki bir şeyden vazgeçiyoruz. Önce et, sonra meyve… Bugün ulaşım ücretsiz olmasa sokağa çıkamayacağız. Erdoğan göreve ilk geldiğinde çay simit hesabı yapıyordu, şimdi yapsınlar bakalım, emekli bir çay simit dahi satın alamaz halde.”

Bir diğer emekli Hasan Gürses de “Bu açıkladıkları rakamlar enflasyonu falan göstermiyor. Bir kıyaslasınlar bakalım en ufak bir doğruluk payı var mı? Dolar, Euro yürümüş gitmiş ama enflasyon bu kadarmış, yersen… Enflasyon diye açıkladıkları oran sadece maaşları belirlemek için uydurulan rakamlar. Ben diş hekimi emeklisiyim, 16 bin lira emekli aylığı alıyorum. Şimdi 18 bin liraya bile yükselmeyecek ama bu da zam olacak, öyle mi?” ifadelerini kullandı.

KESK, dün başta Ankara’daki TÜİK binası olmak üzere ülkedeki TÜİK binaları önünde basın açıklamaları düzenledi. KESK Eş Genel Başkanı Ayfer Koçak, konfederasyon adına basın açıklamasını okurken sarı sendika Memur-Sen’e de “süs biberi” diyerek tepki gösterdi.

Açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“TÜİK bugün hepimizin patronu haline gelmiştir. Yıllardır çarşıda, pazarda, mutfakta yaşadığımız zam yağmuru ortada. Gerçek enflasyon ortada. Ama iktidar hangi rakamı istiyorsa TÜİK hepimizin önüne o rakamı koyuyor. Buradan bir kez daha haykırıyoruz. Bu oranlar yaşadığımız gerçek enflasyon karşısında sefaletin ta kendisidir. Ama iktidar bu sefalet oranları ile övünmeye devam ediyor. Bozuk bir plak gibi ‘İşçiyi, memuru, emekliyi, asgari ücretliyi enflasyona ezdirmedik’ nakaratını tekrar ediyor.

Biz kamu emekçilerinin, emekliklerin ortak hak ve çıkarlarını savunmak için üzerimize düşen sorumluluğun gereğini yerine getirmeye hazırız. Bunun için ayrım yapmaksızın tüm kamu emekçilerini, en düşük kamu emekçisi maaşının yoksulluk sınırı üzerine çıkarılması için omuz omuza vermeye çağırıyoruz. Hepimizi sefalette eşitlemeyi hedefleyenlere artık yeter demenin vakti çoktan gelmiştir.”

DİSK yönetici ve üyeleri, enflasyon rakamlarının gerçeği yansıtmadığını belirterek dün TÜİK önünde "Gerçekleri açıkla, ekmeğimizle oynama" dedi. Eylemde "insanca yaşamak istiyoruz", "sosyal devlet, sosyal adalet" "inadına DİSK, inadına sendika" ve "sefalete teslim olmayacağız" sloganları atıldı.

DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu enflasyon madde sepetine ilişkin verileri 2 yılı aşkın süredir açıklamayan TÜİK’e tepki göstererek, "Bütün davaları kazanmamıza rağmen TÜİK yargı kararlarını, Anayasa’yı ayaklar altına alarak bu verileri açıklamamakta ısrar ediyor. Bu mücadeleden asla vazgeçmeyeceğiz. TÜİK’in yasaları, haklarımızı yok sayan bu anlayışını kabul etmiyoruz" dedi.

Yurttaşların gerçek enflasyonu, elektrik ve su faturalarında, pazarda gördüğünü ifade eden Çerkezoğlu, 2025’in ilk yarısında açıklanan resmi rakamlarla bile ücretlerin alım gücünün hızla gerilediğini vurguladı.

Çerkezoğlu, "Milyonların geliri enflasyon karşısında eridi, büyümeden pay alamadı. Buna rağmen iktidar, hâlâ ‘asgari ücret yüksek’ yalanına sarılıyor. Oysa asgari ücret yılın sadece ilk beş ayında bile TÜİK’in baskılanmış enflasyonuna göre 3 bin 336 TL eridi" dedi.