Taliban ilk diplomatik başarısını elde etti: Rusya'nın tanınmasının anahtarları

Rusya, Taliban'ı Afganistan'ın meşru hükümeti olarak resmen tanıyan dünyadaki ilk ülke oldu. Bu karar, 2021'de köktendincilerin iktidara gelmesinden bu yana sürdürülen uluslararası mutabakatla çelişiyor.

Taliban rejimi, Cuma günü Rusya'nın kendilerini Afganistan'ın meşru hükümeti olarak tanıma kararını "cesur ve tarihi" olarak nitelendirerek, bu adımın diğer ülkelerin de aynı şeyi yapması için "olumlu bir emsal" oluşturduğunu ileri sürdü.

Afganistan Dışişleri Bakanlığı, "Afganistan İslam Emirliği'nin tüm küresel paydaşlarla olumlu, yapıcı ve saygılı ilişkiler aradığını" vurgulayarak, "Afganistan'ın, Orta ve Güney Asya arasında bir bağlantı merkezi olarak hizmet etme gibi temel rolünü yerine getirmesinin zamanının geldiğini" kaydetti.

Bu tanınmanın küresel etkisi nedir? Taliban'ın diplomatik faaliyetleri artıyor mu?

İşte Taliban'ın Afganistan'daki ilk diplomatik başarısının özeti.

Rusya'nın Afganistan Büyükelçisi Dmitriy Jinov, dün gece kamu televizyonunda yaptığı açıklamada, Moskova'nın Taliban'ın ülkeleri için kullandığı Afganistan İslam Emirliği'ni tanıma yolunda ilerlediğini ve amacının Kabil ile "tam işbirliği kurmak" olduğunu söyledi.

Karar, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un önerisi üzerine alındı.

Geçtiğimiz Salı günü, Taliban'ın atadığı yeni Afganistan büyükelçisi Mevlevi Gül Hasan Moskova'ya geldi.

Kararın ardından, ortasında İslam inancının yazılı olduğu beyaz renkli Taliban bayrağı, Moskova'daki Afgan diplomatik temsilciliğinde dalgalanmaya başladı.

Rusya, 2003 yılında Putin'in 1999 yılında İkinci Çeçen Savaşı'nı başlattığı Çeçenistan'daki yasadışı silahlı gruplarla bağlantıları olduğu iddiasıyla Taliban'ı terör örgütleri listesine aldığı terör örgütü listesinden nisan ayında çıkarmıştı .

Ancak Rusya ile Taliban yıllar önce ilişkilerini normalleştirmeye başlamıştı.

Üstelik bu karar, Rusya'nın özellikle Aralık 2024'te Suriye'deki müttefiki Beşşar Esad'ın devrilmesinin ardından uluslararası alanda gerilemeler yaşadığı bir dönemde geliyor .

Moskova ve Kabil arasındaki ilişkiler onlarca yıldır çatışmalarla boğuşuyor. Özellikle dikkat çeken, 1979'da işgal eden Sovyet birliklerinin ülkeden çekilmesine tanıklık eden eski Sovyetler Birliği ile Afganistan arasındaki 1989 savaşıydı. Operasyonda on beş bin Sovyet askeri öldü.

Uluslararası siyaset sahnesinden neredeyse tamamen dışlanan Taliban, son aylarda izolasyondan kurtulmak için aktif bir diplomatik ağ kurmaya çalıştı.

25 Haziran'da Türkiye'ye bir büyükelçi atadılar. Şu anda Türkiye, Çin ve Pakistan dahil olmak üzere çeşitli ülkelerde yaklaşık 14 diplomatik misyonları var .

Ancak Rusya'ya kadar hiçbir ülke tarafından tanınmadılar.

BM, diğer uluslararası örgütler ve çeşitli STK'lar, Taliban'ın son yıllarda özellikle kadınlara yönelik, İslam hukukunun (Şeriat) katı yorumuna dayanan baskıcı politikalarını kınadı.

Taliban'ın Ağustos 2021'de iktidara dönüşü (ilk rejimleri 1996'dan 2001'e, ABD'nin işgali ve Kabil'de geçici bir hükümet kurulmasına kadar sürdü) yaklaşık yirmi yıl süren bir çatışmanın sonunun bir parçası olarak gerçekleştirilen bir "yıldırım saldırısı"ydı.

Taliban ve Trump yönetiminin 2020'de Doha'da kabul ettiği ve daha sonra Biden yönetiminin de onayladığı ABD ve müttefik birliklerinin ülkeden çekilmesiyle , kökten dinciler 15 Ağustos'ta çok az direnişle Kabil'i ele geçirip Afganistan'dan kaçan Eşref Gani liderliğindeki Cumhuriyetçi hükümeti devirmeyi başardılar .

Devrilmiş olmasına rağmen, önceki hükümet sürgünde sembolik ve kurumsal bir varlık sürdürüyor; bu varlık, esas olarak uluslararası örgütlerde görev yapan diplomatlar aracılığıyla sürüyor.

Rusya'nın Taliban hükümetinin meşruiyetini tanıma kararı, Afgan sivil toplumunun bazı kesimlerinde öfke ve şok yarattı.

Kadın hakları aktivistleri ve öğrenciler, bu tanınmanın, özellikle Afgan kadınlarını etkileyen ve neredeyse tüm özgürlüklerini kısıtlayan katı bir düzenleme sistemine tabi tutulan Taliban'ın baskıcı düzenleme sistemini meşrulaştırdığını savunuyor.