Beynimizi anlamada beklenmedik bir müttefik
Beynimizi anlamada beklenmedik bir müttefik
Eirinet Gómez
La Jornada Gazetesi, 11 Kasım 2025 Salı, s. 6
Sülük, insan beyninin nasıl çalıştığını anlamamızda beklenmedik bir müttefik haline geldi. Evrim boyunca korunan, beynimizle benzer mekanizma ve genleri paylaşan nöronları, ruh halini, uykuyu, duyguları ve dikkati düzenleyen önemli bir nörotransmitter olan serotoninin nasıl salgılandığını canlı olarak gözlemlememizi sağlıyor.
UNAM Hücresel Fizyoloji Enstitüsü'nde biyomedikal bilimler alanında doktora öğrencisi olan José Arturo Laguna Macías, bu omurgasızlar sayesinde nöronların iletişim kurduğu karmaşık süreci adım adım inceleyebildiklerini ve beyin aktivitesinin nasıl organize edildiğini daha iyi anlayabildiklerini açıkladı.
La Jornada ile yaptığı röportajda, sülüklerin bu araştırmada kullanılma sebebinin, moleküllerin geçişine izin veren iyon kanalları, kalsiyum sensörleri ve vezikül füzyon mekanizması gibi ortak küçük, işlevsel "parçaları" paylaşmaları olduğunu açıkladı.
Serotonin salınımı
Sülüğün sinir sistemi, bizim ve memelilerinkinden farklı olarak, hayvanın başından kuyruğuna kadar uzanan sinir kordonlarıyla birbirine bağlanan 21 gangliyona bölünmüştür. Her gangliyon, basmakalıp bir dağılıma sahip 400 nöron içerir ve bu da bir çift büyük, serotonerjik Retzius nöronunu (adını keşfedicisi Gustaf Retzius'tan almıştır) ayırt etmeyi kolaylaştırır.
"Bu nöronlar, serotoninin somadan (nöronun gövdesi) nasıl salındığını gözlemlemek için idealdir, çünkü bunları çıkarabilir ve kültürde tutabilir, uyarabilir, aktivitelerini kaydedebilir ve mikroskop altında incelerken solüsyonlar enjekte edebiliriz."
İlk laboratuvar çalışmaları, kalsiyuma bağlı olan ve bileşenlerinin harekete geçirilmesini gerektiren bu salınım yolunun soma ve onun temel bileşenlerinden haritalanmasını sağladı. Lagunas Macías şimdi, serotoninin somatik zardan salınımını gerçekleştiren proteinleri belirlemeye odaklanıyor.
"Proteinler, hücrenin bir genden ürettiği araçlar gibidir ve her biri kalsiyumu tespit etmek, vezikülleri hareket ettirmek, zarları birleştirmek gibi belirli bir görevi yerine getirir. Bir sonraki adım, araç seviyesinden talimat seviyesine geçmektir: Hangi genlerin ve hangi sinyal yollarının sürecin her aşamasını koordine ettiğini ve farklı sinyallere yanıt olarak ne zaman açılıp kapandıklarını bulmak," diye açıkladı.
Bu tür nöronal iletişimi tanımlamanın, beynin durumunu nasıl düzenlediğini ve dünyayı nasıl algıladığını anlamamızı sağladığını belirten araştırmacı, şunları kaydetti:
jornada
