Yazar Dan Brown'ın izinde Prag'da

Çekya'nın başkenti Prag, dünyaca ünlü yazar Franz Kafka ile ayrılmaz bir bağa sahiptir. Birçok turistin Avrupa'nın kalbindeki bu metropole seyahat etmesinin sebebi de odur. Yahudi yazar, 1883-1924 yılları arasında aktif olarak çalışmıştır: Almanca romanlar ve kısa öyküler yazmış ve ardında kapsamlı bir yazışma bırakmıştır. "Dava" ve "Şato" adlı kitapları dünya edebiyatının önemli eserlerindendir. Çekya başkentinin merkezindeki bir heykel, doğum yeri ve bir müze onu anmaktadır. Ziyaretçiler, şehir turlarında hayatındaki önemli anları öğrenebilirler.

Prag son zamanlarda edebiyat dünyasının ilgisini yeniden çekiyor. Ancak bu sefer şehrin kendisi, dünya çapında çok satan bir kitabın mekânı. Amerikalı gerilim yazarı Dan Brown'ın yeni romanı "Sırların Sırrı", bu yılın Eylül ayı başlarında piyasaya sürülmesinden bu yana dünya çapında birçok ülkede çok satanlar listelerinde zirveye yerleşti. Sadece on milyonluk nüfusa sahip Çek Cumhuriyeti'nde , ilk hafta 120.000 kopya satıldı.

Edebiyat eleştirmeni Jana Podskalska, DW'ye verdiği demeçte, "Sadece bir haftada yüz bin kopya satılması gerçek bir rekor. Diğer ilgi çekici kitaplar bu sayıya bir ayda ulaşırken, yerel çok satanlar bu sayıya altı ayda ulaşıyor," dedi. "Çekler, Brown'ın yazım tarzını ve bulmaca çalışmalarını seviyor. Prag Eski Belediye Binası'ndaki satış lansmanında, insanlar gece geç saatlerden sabahın erken saatlerine kadar sıraya girdiler; bu, son zamanlarda yalnızca Harry Potter kitaplarının satışında görülen bir durum."

Ancak Prag, romanın yalnızca mekânı değil; aynı zamanda kitabın kendisinde de önemli bir rol oynuyor. Kitabın Çekçe çevirmeni Petr Onufer, Sbaleno podcast'inde, "Prag'ın Dan'ın insan bilinci hakkındaki yeni romanında önemli bir rol oynayacağından şüpheleniyorduk," dedi. "Ama el yazmasının ilk taslağını elime aldığımda gerçekten şaşırdım. Prag'ın hikâyenin ana karakterlerinden biri olduğunu hemen fark ettim."

Prag uzun zamandır Brown'ı büyülüyor

Kitap, 9 Eylül'de elli dilde aynı anda yayınlandı. Çek Cumhuriyeti, Dan Brown'ın kitabı kamuoyuna bizzat sunduğu dünyadaki ilk ülkelerden biriydi. Dünyaca ünlü yazar, Devlet Başkanı Petr Pavel tarafından Prag Kalesi'ne davet edildi. Prag Belediye Başkanı Bohuslav Svoboda ise Brown'a şehrin anahtarını sembolik olarak takdim etti.

Brown'ın okuyucularıyla buluşması Prag'ın en büyük etkinlik mekanlarından biri olan Lucerna'da gerçekleşti ve kitap lansman biletleri çok kısa sürede tükendi.

"Prag, Charles Köprüsü'nde durup Prag Kalesi'ne ve kulelerine baktığınızda kendinizi bir fantastik filmin içindeymiş gibi hissettiğiniz yerlerden biri. Her şeyin gerçek olduğuna inanamıyorsunuz. Çok güzel," dedi Brown, Çek Televizyonu'na verdiği bir röportajda ve Prag'ı ilk kez neredeyse yarım asır önce, 1984'te ziyaret ettiğini açıkladı. Yeni romanı "Sırların Sırrı", en iddialı eseri. "En uzun, en karmaşık olay örgüsüne ve en fazla karaktere sahip," diye açıkladı.

"Önceki kitapları çok satanlar arasındaydı, bu yüzden bunun da öyle olacağını varsaydık," dedi DW'ye Hana Gelnarova. Çekçe baskıyı yayınlayan Argo Yayıncılık'ta program direktörü olarak görev yapıyor. "Editörümüz kitabı hazırlık aşamasında okuyabildi ve bize daha o zaman bile çok iyi olduğunu, hatta belki de Brown'ın en iyi kitabı olduğunu söyledi," diye aktarıyor. Ve: "Dan Brown, Prag'ın kitabındaki ana karakterlerden biri olduğunu söylüyor."

Prag'ın romanın mekânı olarak seçilmesi tesadüf değildi. "Brown birkaç kez ziyaret etti; bazı şeyler onu büyüledi ve sonra özellikle belirli yerleri ziyaret etmek istedi. Bazen tamamen gizlice buradaydı. Ve on yıldan fazla bir süre önce, Prag'ı kitabının mekânı olarak çoktan düşünmüş gibiydi," diyor Gelnarova. Çoğu Çek eleştirmene göre kitap gerçekten başarılı. "'Sırların Sırrı', yazarın en iddialı kitabı. Nörobilimdeki yeni bulgularla çalışıyor. Nispeten karmaşık, uzun ve Prag mekanlarını cömertçe kullanıyor," diyor edebiyat eleştirmeni Podskalska.

Turistlerin ilgisini çeken bir kitap

Prag ve Çek Cumhuriyeti, böylesine küresel bir çok satan kitabın, COVID pandemisi sırasında yaşanan kayıpların etkilerini ancak yakın zamanda tamamen atlatan turizmi canlandırmak için büyük bir fırsat sunduğunu hızla fark etti. Çek Turizm Kurulu Direktörü Frantisek Reismüller, DW'ye verdiği demeçte, "Dan Brown'ın son kitabı, Çek Cumhuriyeti'ni dünya çapında üne kavuşturma potansiyeline sahip bir etkinlik. Prag, küresel bir çok satan kitabın sayfalarında yer alıyor ve okuyucular hikayenin atmosferini ilk elden deneyimlemek isteyecekler." dedi.

Eylül ayının başında, romanın yayımlanmasıyla hemen hemen aynı anda, Prag'da kitabın ardından Çekçe ve İngilizce özel bir program başlatıldı. Prag Şehir Turizmi sözcüsü Klara Janderova, DW'ye verdiği demeçte, "İlgi yüksek ve Dan Brown'ın kitabının ardından Prag'da yapılacak bu turlar şu anda haftalar öncesinden tamamen dolu," dedi. "Yeni yıldan itibaren bu turları daha fazla tur içerecek şekilde genişleteceğiz."

Podskalska'ya göre roman, Prag'da, turistik merkezin dışında bile şaşırtıcı sayıda mekanda geçiyor. Podskalska, "Charles Köprüsü ve Prag Kalesi gibi bilinen mekanların yanı sıra, [eski Cizvit koleji] Klementinum, Petschek Villası, [tahkimat] Bastion XV ve nükleer sığınağıyla [sivil savunma tesisi] Folimanka'yı da yapay zeka, insan bilinçaltının olanakları ve geleneksel gizli kodlar hakkındaki hikâyeye ustaca dahil ediyor," diye açıklıyor. Dahası, okuyucu kitapta domuz etli tlacenka ve mantar çorbası kulajda gibi bazı tipik Çek yemeklerini de bulacak.

Korelileri Prag'a getiren bir dizi

Janderova, romanın iki yıl içinde filme uyarlanıp -duyurulduğu üzere- küresel yayın platformu Netflix tarafından yayınlanmasıyla yeni bir ilgi dalgası bekliyor. Janderova'ya göre, Prag'da çekilen ve çekilmekte olan çok sayıda uluslararası film nedeniyle birçok turist şimdiden Prag'a geliyor.

2005 yılında Güney Kore yapımı "Aşıklar Prag'da" dizisinin Çekya'nın başkenti Prag'da çekilmesi, Güney Koreli turist sayısında büyük artışa yol açtı.

Sadece Prag'ı değil, Çek Cumhuriyeti'ndeki birçok yeri etkileyen yeni bir fenomen, artık iki bölümlük, zorlu bir bilgisayar oyunu olan ve türünün dünya çapında en çok satan oyunlarından biri olan Kingdom Come. Orta Çağ Bohemya'sında geçen oyun, hikâyenin geçtiği yerleri ağırlıklı olarak genç hayran kitlesine ulaştırdı. Bu durum, son iki yılda ziyaretçi sayısında artışa yol açtı. Prag'dan oyunun yer aldığı yerlere günübirlik turlar düzenleniyor.

İstatistikler, Dan Brown ve kitabının birkaç ay içinde Çek Cumhuriyeti ve Prag'a ne kadar yeni turist getireceğini ortaya koyacaktır. Geçen yıl yaklaşık on iki milyon yabancı turist Çek Cumhuriyeti'ndeki otel ve pansiyonlarda konakladı ve bunların yaklaşık sekiz milyonu Prag'daydı . Yaklaşık 2,4 milyon turistle en büyük grubu Almanlar oluşturuyor. 2024 rakamları, 2019'da Covid öncesi dönemdeki önceki rekoru ilk kez aştı. Turizm, Çek Cumhuriyeti'ne 2024'te yaklaşık 328 milyar kron (13 milyar avrodan fazla) gelir sağladı. Örneğin tarımdan daha önemli bir ekonomik sektördür.